Şiveleri ve Coğrafî Konumları Kürtçenin Lehçeleri - 4 / Şiveleri ve Coğrafî Konumları 27 Eylül 2012, 11:30VAN Doç. Dr. Fikret YaşarBugün dünya üzerinde pek çok dil ve bunlara bağlı lehçeler bulunmaktadır.
ŞéXBIZINİ KURDÇESİ: Şéxbızın Kurdleri Orta Anadolu’da yaşamaktadırlar. Şeyh hüseyni Kurdleri de denilmektedir. Şéxbızın Kurdleri İran - Kırmanşah, Kerkük, Xaneqin ve Süleymaniye kökenlidirler. 1514 çaldıran savaşından sonra Kerkük ve Süleymaniye’den Anadolu’ya gelmişlerdir. Çaldıran savaşındaki başarılarından dolayı Anadolu vilayetleri ve Haymana yaylası kendilerine hediye olarak verilmiş, vergi ve askerlikten muaf tutulmuşlardır. Aşiret kendi içerisinde Kerküki-lek, Ler, Kelati, Xewend, Jiriki, Kuse, Sileni, Çel ve Palani gibi kollara ayrılır. Şéxbızıniler başta Ankara’nın Haymana, Bala, Polatlı ilçeleri olmak üzere, Konya, Kayseri, Akhisar, Kırşehir, Niğde, Yozgat ve diğer doğu illerinde yaşarlar. Şéxbızınilerin hikâyesinden de anlaşılacağı üzere Anadolu Türk ve Kurdlerin ortaklaşa çabaları sonucu Bizans’ın elinden alınmıştır. Atatürk de bu ortaklığı hesaba katarak 1920’deki İzmit konferansında gazetecilerle yaptığı söyleşide:” Mersin, Sinop arasında bıçak sırtıyla Türk ve Kürtler arasında bir sınır çizerek hısım ve akraba olan bu iki halkı bölmek imkânsızdır…” dediğinde Kurdlerin ortaklıktan gelen haklarının sınırını çizmiştir. Yani Kurdistan’ın Anadolu’daki batı sınırına dikkat çekiyor ve resmi ağızdan onaylıyordu. Ama ne hikmetse Kurd siyasetçi ve aydınları Atatürk’ün dikkat çektiği sınırların çok daha gerisine razı olmuş gibi hareket etmektedirler..!
Ayrıca son yapılan dil araştırmalarında Hint Avrupa dillerinin Mezopotamya’dan çıktığı ileri sürüldü. Yeni Zelandalı araştırma ekibi (Auc. Ün.) Kurdçeden 100 kelime alarak çalışmalarını yürüttüklerini ve diğer dillerin 1500 yıl önce Kurdçeden ayrıldığını, Kurdçe, İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca, Hintçe, Portekizce, Rusça ve İtalyancayı kapsayan bu dil ailesinin 9 bin yıl önce yukarı Mezopotamya’da ortaya çıktığına dair çalışmayı bilim dünyasına açıkladı. Araştırma dünyada büyük yankı yaptı, bizim açımızdan tatminkâr olmasa bile Turancı kart-kurt teorisyenlerinin yüzüne bilim dünyasınca indirilmiş bir şamar olması sevindiricidir.
KAYNAKÇA:
*E. C. Bedirxan – Kürtçe Dil Bilgisi *V. Minorsky – Kürtler *Şerefxan – Şerefname
*Murat Cıwan - Kürtçe Dilbilgisi
Seçkin eserinde Fahrettin KIRZOĞLU nu kaynak göstererek Garzan bölgesinde kayda değer diğer aşiretlerini Miran,Givinan,Üveyna,Tuke,Barazan,Bizinan,(ŞeyhBzini),Reşşikan,(Reşşe.Reşki,Reşan)aşiretleri olarak sıralar
Botan yöresinin bazı aşiretleri de Tanze nahiyesinde bulunur. Bu bölgede bulunan aşiretler
Tanze, Garis,Dümbüli,Nüki,Mahmudi,Şeyh Bizini,Maski,Nıh,Mehran,Peykan,Belan,Bela Sıturan,Şiroyan ve Duturan’dır.Bu bölgede Derde(Dırde) kalesinde oturan nüfusun bir kısmı Arap’tır Bunlar Tuhayri,Safan ve Beni Ubade kabilelerindendir.
Kaynak: ULUSLARARASI SİİRT SEMPOZYUMU BOTAN BÖLGES DIŞINDA KALAN AŞİRETLER
URFA SALNEMASİ
